Những yếu tố nào quyết định chúng ta là ai? Có rất nhiêu yếu tố, nhưng dưới đây là năm yếu tố quan trọng nhất:
1. Di truyền
Khi Margaret và tôi còn trẻ, chúng tói tin yếu tố di truyền đóng vai trò rất nhò trong bản chất của một con người, còn môi trường xung quanh thì chiếm tới 98%. Nuôi dạy lũ trê sao cho giống ình, chúng sẽ trờ nên giông mình. Sau đó, chúng tôi nhận con nuôi, Elizabeth và Joel Porter. Chúng tôi phát hiện ra việc nuôi dạy, phát triển tính cách, giáo dục và những chi dẩn vê tinh thần óng vai trò quan trọng, nhưng có những thứ thuộc vế "phần cứng" không thế thay đối trong mỗi con người, dù môi trường sống ra sao.
Bàn chất di truyền cùa bạn có thế là tốt cũng có thể là xấu. Bạn có thế sò hữu những phàm chất và tính cách đáng sợ bấm sinh. Điều này đúng với bất kỳ ai trên thế giới này. Có những điểu bạn không thích và phải học cách chung sống với chúng. Khi nó nó thuộc vê tính cách, hãy khắc phục những điếm yếu cùa mình. Khi nó thuộc vẽ tài năng, hãy tận dụng thế mạnh của bạn. Bạn không thể thay đôi gen di truyền của mình. Tuy nhiên, trong số năm yếu tô hàng đầu quy định bạn là ai, đây là yêu tố duy nhất bạn không thế thay đổi. Bốn yếu tố còn lại, bạn có thế thay đôi đến một mức nào đó.
2. Tự nhận thức bản thân
Nhà thơ T. s. Eliot nhận định: "Một nửa tác hại trên thế giới này là do nhũng nguôi muốn cảm thấy quan trọng gây ra. Họ không chù định gây hại. Họ bị cuốn vào một nỗ lực không kết thúc đê luôn được nghĩ tốt." Con người giống như nước: Tự biết mức độ cùa minh. Người nào nhận thức bản thân theo hướng tiêu cục sẽ mong đợi điêu tệ nhất, phá hoại các môi quan hệ và thày nhũng nguôi khác cũng tiêu cực. Ngược lại, nhũng ai nhận thức bán thán theo hướng tích cực sẽ mong muốn điêu tốt lành nhất cho bản thân. Những người có sự tự nhận thức bán thân vừa tích cực vừa đúng đắn sẽ rất thành cóng, họ thấy ờ mọi người tiếm năng thành công và hướng tới những người thành công khác. Nhà tâm lý học Athaniel Branden nói: "Chúng ta thấy thoải mái, gần gũi vói những người có lòng tự tôn tương đổng với mình. Những người có tính cách trái ngược có thế thu hút chúng ta trong một số vấn đế nhung không phải vấn để này."
Người ta kế rằng có lần thấm phán nổi tiếng Oliver VVendell Holmes đi dạo trên phố với một cô bé. Khi cô bé quay vê nhà mình, ông nói: "Khi mẹ hòi cháu đã ờ đâu, hãy nói với mẹ là cháu đã đi dạo cùng Oliver VVendell Holmes." "Vâng ạ!" cô bé tự tin trá lời, "và khi mọi người ớ nhà hỏi chú đã ở đâu, chú hãy trả lời chú đi dạo cùng Mary Susanna Brovvn." Có bé chính là ví dụ điên hình về người có sự tụ nhận thức tích cực.
3. Kinh nghiệm sống
Ngày xửa ngày xưa, ờ một ngôi làng nọ, người ta hướng dân cậu bé chăn cừu: "Khi nhìn thây chó sói, hãy kêu to và chúng ta sẽ vác súng và đinh ba chạy đến."
Ngày hôm đó, cậu bé chăn cừu nhìn thấy một con sư tử đứng gân đấy. Cậu gào lên: "Sư tử, sư tứ!" Nhung chẳng ai đèn. Su tử ăn thịt khá nhiều cừu. Cậu bé sợ hãi tới quẩn trí.
"Tại sao khi cháu kêu, chẳng ai đến cứu cá?" Cậu bé hòi. "ơ vùng này làm gì có sư tử." Người già trong làng trà lời. "Cháu cần phải tìm chó sói."
Cậu bé chăn cừu học được một bài học giá trị: mọi người chì đáp lại những gì người ta sẵn sàng tin tướng. Điểu làm họ sẵn sàng tin tướng chính là kinh nghiệm của họ.
Điểu này chưa đúng với bạn? Hãy nhớ lại kinh nghiệm thời thơ ấu. Nếu bạn thành công vang dội trong thế thao, điều đó có thế trờ thành một phần quan trọng trong cuộc đời bạn. Nếu bạn làm quen dễ dàng, bạn có thể tận hưởng cuộc sống với nhiêu bạn bè. Nếu bạn bị mọi người đối xứ dửng dưng hay lạnh nhạt, điếu đó sẽ có ảnh hường khác đèn bạn. Bất kỳ điều gì bạn trài qua sẽ góp phẩn tạo nên con người bạn. Chúng ta không chọn toàn bộ kinh nghiệm sống của mình, nhưng chúng ta đang lựa chọn rất nhiều. Chúng ta chọn bạn đời, chọn nơi đế đi nghi,... Những người có hoàn cảnh đó cảm thấy khó khăn khi lựa chọn những kinh nghiệm đế cải thiện lối sống và cách tu' duy. Chúng ta không thê làm lại những gì đã qua nhưng có thê lên kế hoạch cho nhũng lựa chọn sắp tới.
4. Thái độ và sự lựa chọn vê những kinh nghiệm đó
Quan trọng hơn việc lựa chọn kinh nghiệm cho mình là việc quyết định quan điếm của chúng ta đối với những kinh nghiệm đã có. Chúng ta chỉ có thể kiêm soát có giới hạn những gì mình đã trải qua. Nhưng chúng ta có khả năng kiêm soát được thái độ của mình. Bất kê quan điếm là tích cực hay tiêu cực, vui vẻ hay miên cưỡng, cởi mờ hay kín kẽ đêu là lựa chọn cua chúng ta. Tôi có thê khõnq thay đổi được . thế qiói xunq quanh, nhưnq tôi có thể thay đôi được điều tôi nhận thấy trong bản thân.
Tôi tin rằng thái độ là quyết định quan trọng thứ hai sau tính chung thủy mà ai cũng làm được. Quan điểm của bạn có thế là thuận lợi hoặc bất lợi cho bạn. Đó không phải do bẩm sinh bạn có, do hoàn cành của bạn hay tài khoản ngân hàng của bạn quy định. Điêu đó hoàn toàn do lựa chọn của bạn.
5. Bạn bè
Trong bộ phim hoạt hình Peanuts (Những hạt đậu) của Charles Schulz, Charlie Brovvn gối đầu lên tay và dựa vào tường, trông rất thảm hại. Bạn anh, Lucy đi vào, hỏi han Charlie và chi rõ cho anh thấy vấn để thuộc về bân thân anh chứ không phải ờ đâu khác. Nếu Charlie Brown muốn cải thiện bản thân, có lẽ anh nên bắt đầu từ việc tìm thêm một người bạn mới.
Lựa chọn bạn bè là một trong những hành động quan trọng nhất. Với vai trò của người làm cha, làm mẹ, vợ chổng tói cân thận quan sát bạn bè của bọn trẻ. Chúng ta biết những người tích cực, có cá tính tốt đẹp sẽ có tác động tích cực đến bọn trê và ngược lại. Chúng tôi luôn biến ngôi nhà của mình thành nơi bọn trẻ và bạn bè chúng yêu thích, từ đó chúng tôi có thê thây ai là người có ảnh hường tới chúng.
Những người bạn gần gũi nhất - đặc biệt là người bạn đời - sẽ tạo nén con nguôi bạn. Bạn từng nhìn thấy đứa trẻ ngoan đã trờ nên hư đốn khi giao du với những ké xấu chưa? Bạn từng thây một người bạn hay đổng nghiệp trờ nên rất chuyên nghiệp sau khi làm việc cùng những người luôn khuyến khích và đặt anh ta vào thừ thách đế trưởng thành chưa? Những người bạn lựa chọn sống, làm việc cùng sẽ thay đổi con người bạn. Diên giả tài ba, Charlie John phát biêu: sự khác biệt giữa con nguôi bạn hôm nay và con người bạn năm năm tới nằm ở những người bạn lựa chọn và những cuốn sách bạn đọc.
Cách nhìn nhận người khác là do con người bạn quyết định. Nếu bạn không thích mọi người, đó sẽ là tuyên bô về con người bạn và vẽ cách bạn nhìn nhận mọi người. Quan điếm cùa bạn chính là vấn để. Trong trường hợp đó, đừng CỐ gắng thay đôi hay chú ý đến người khác; hãy tập trung vào chính bạn. Nếu bạn thay đối bán thân và trở thành kiểu người bạn mong muốn, bạn sẽ nhìn nhận mọi người khác đi và thay đổi cách cư xử trong các mối quan hệ.
Thuật đắc nhân tâm John Maxwell
